Program nauczania etyki

Rok szkolny już się zaczął, a ja mam to szczęście prowadzić lekcje etyki (co prawda dwie godziny, ale w zawodzie, co mnie cieszy, bo jest związane z moją pasją!:)) Poniżej przedstawiam program nauczania etyki, który przygotowałam w oparciu o podstawy programowe dla grupy dzieci klas I-VI. Może się komuś przyda :)

Jednocześnie, to materiał, który będzie przerabiany w tym roku szkolnym, a z którym chcieliby się zapoznać Rodzice uczniów uczęszczających na lekcje etyki w Szkole Podstawowej nr 71 w Poznaniu. 

Program nauczania etyki w roku szkolnym 2016/2017

Szkoła Podstawowa nr 71 w Poznaniu

mgr Marta Szopka

I-II poziom edukacyjny

Cele ogólne i szczegółowe (zgodne z podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych):

Cele kształcenia – wymagania ogólne

Poziom I:

1. Kształtowanie refleksyjnej postawy wobec człowieka, jego natury, powinności moralnych oraz wobec różnych sytuacji życiowych.

2. Rozpoznawanie swoich obowiązków wobec najbliższego otoczenia, rodziny i szkoły.

3. Przygotowanie do rozpoznawania podstawowych wartości i dokonywania właściwej ich hierarchizacji.

4. Dostrzeganie różnorodności postaw i zachowań ludzi.

5. Wyrażanie opinii i wartościowanie zjawisk społecznych na poziomie społeczności szkolnej i społeczności lokalnej.

Poziom II:

1. Rozpoznawanie elementarnych wartości, wśród których na pierwszym miejscu jest dobro

2. Odróżnianie dobra od zła w zakresie elementarnym.

3. Kształtowanie empatii.

4. Kształtowanie postawy refleksyjnej wobec omawianych zagadnień dotyczących człowieka, jego najbliższego otoczenia (rodziny, przyjaciół, kolegów, osób starszych, osób niepełnosprawnych itp.), środowiska przyrodniczego, stosunku do własnej natury (uczuć, motywacji itp.) i określonych sytuacji życiowych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

Poziom I:

1. Poznawanie siebie, dostrzeganie cech indywidualnych własnych i najbliższych osób.

2. Wyjaśnianie prawdziwego znaczenia własnych zachowań oraz ich przyczyn i konsekwencji.

3. Człowiek jako osoba; godność człowieka.

4. Przyjmowanie odpowiedzialności za siebie.

5. Prawa i obowiązki, zasady i reguły postępowania, w tym także w ruchu drogowym.

6. Uczestnictwo w grupie, porozumiewanie się z innymi.

7. Wolność i jej różne rozumienie, autorytety i wzory osobowe.

8. Praca i jej wartość dla człowieka.

9. Uzasadnianie opinii, wydawanie sądów, kryteria ocen, między innymi w odniesieniu do zjawisk społecznych na poziomie małej grupy, społeczności szkolnej i społeczności lokalnej.

Poziom II:

1. Wiedza ogólna dotycząca przedmiotu, celu i zakresu etyki.

2. Wiedza na temat elementarnych wartości.

3. Wiedza na temat praw i obowiązków młodego człowieka wobec siebie i innych.

4. Wiedza na temat uczuć, emocji, słabszych i mocniejszych stron własnych oraz innych osób.

5. Wiedza na temat obszaru kulturowego, w którym uczeń żyje, wraz z konsekwencjami takimi jak: religia, sztuka, system wartości, przy jednoczesnym uświadamianiu i zaznaczaniu istnienia alternatywnych obszarów i systemów kulturowych np. arabskiego, dalekowschodniego itd.

6. Wiedza na temat ogólnych problemów moralnych występujących zarówno w najbliższym otoczeniu, jak i w świecie (np. ochrona środowiska naturalnego).

7. Umiejętność odróżniania dobra od zła.

8. Umiejętność identyfikowania dobra i zła w różnych formach (w treściach poszczególnych opowieści – konkretne postacie i ich działania, symbole, przypowieści, przenośnie).

9. Umiejętność nazywania elementarnych pojęć moralnych i posługiwania się nimi we właściwych kontekstach (np. sprawiedliwość, wytrwałość, honor, dzielność etyczna, sumienie itp.).

10. Umiejętność odróżniania treści etycznych od religijnych.

11. Umiejętność rozpoznawania stanów uczuciowych oraz ich następstw (np. złości).

12. Umiejętność formułowania prostych wypowiedzi i wniosków związanych z omawianym tematem.

13. Umiejętność kulturalnego dyskutowania – wyrażania własnego zdania z użyciem prostej argumentacji oraz słuchania wypowiedzi koleżanek i kolegów, bez przerywania itp.

14. Umiejętność poszanowania dla odmiennych postaw i poglądów wyrażanych przez koleżanki i kolegów.

15. Umiejętność podejmowania prostych decyzji.

16. Umiejętność przewidywania ewentualnych konsekwencji dokonanych wyborów i decyzji, łączenie przyczyny i skutku.

17. Wrażliwość na wartości – z dobrem na czele.

18. Wrażliwość na dobro i jego przejawy, gotowość do chronienia dobra.

19. Budowanie fundamentów własnej hierarchii wartości na miarę rozeznania realnego świata.

20. Budowanie poczucia własnej godności, niepowtarzalności i wyjątkowości jako osoby, dostrzeganie i poszanowanie tych samych cech u innych osób.

21. Przekonanie o potrzebie doskonalenia się moralnego (np. postawa rycerska).

22. Otwartość i wrażliwość na potrzeby innych osób oraz wszelkich istot żywych.

23. Wrażliwość na problemy środowiska naturalnego i uświadomienie konieczności chronienia go.

24. Przekonanie o słuszności postawy aktywnej, rozszerzonej również na pole działań ogólnospołecznych (np. udział w akcjach charytatywnych).

Moduły zajęć i tematyka spotkań:

1. Dobro i zło – co to takiego? Co to znaczy być dobrym człowiekiem? Wartości w moim życiu; Czym jest prawo i dlaczego należy je przestrzegać?, Dlaczego warto być miłym dla innych? Czy należy słuchać rodziców?, Czy zawsze należy mówić prawdę?, Czy wolno robić wszystko na co mamy ochotę?, Dlaczego pomagamy innym ludziom? Czym jest sprawiedliwość? Zasady fair-play, Czym jest kultura osobista i czy każdy człowiek ją posiada?, (16 godzin)

2. Ja – co to takiego? – Czy człowiek jest zwierzęciem?, Po co człowiek rośnie?, Dlaczego ludzie różnią się między sobą?, Czy rodzice czegoś od nas oczekują? Ja i mój wygląd, Czym jest wolność? (12 godzin)

3. Życie – co to takiego? Czy człowiek może żyć szczęśliwie?, Czym jest dobre życie?, Czy ambicja czyni mistrzem?, Dlaczego niektórzy mają pecha?, Istnienie człowieka wśród innych ludzi, roślin i zwierząt, Co to jest sens życia i kto nam go nadał?, Dlaczego ludzie rodzą się i umierają? (12 godzin)

4. Uczucia – co to takiego? Skąd wiem, że jestem kochany/a? Skąd się bierze zazdrość? Dlaczego ludzie się kłócą?, Dlaczego ludzie się zakochują?, Po co nam przyjaciele?, Gdy nieśmiałość nas onieśmiela... (12 godzin)

5. Piękno i sztuka – co to takiego? Co to znaczy ładne i brzydkie?, Czy piękno można zrozumieć?, Czy każdy z nas jest artystą? Po co człowiekowi sztuka? Czy sztuka czyni człowieka wolnym? (12 godzin)

Metody nauczania:

1. Burza mózgów;

2. Dyskusje moderowane przez nauczyciela;

3. Interpretacja czytanych lub opowiadanych bajek, opowieści, baśni, fragmentów tekstów filozoficznych dotyczących etyki;

4. Przygotowywanie wystąpień na forum grupy, plakatów, komiksów;

5. Praca w grupach, parach i indywidualnie;

6. Metoda LEGO-LOGOS Jarosława Spychały

7. Konstancka Metoda Dyskusji nad Dylematem Moralnym Georga Linda;

8. Filmy i bajki edukacyjne przedstawiające problemy moralne i etyczne bohaterów;

9. Gry i zabawy edukacyjne nawiązujące do rozwiązywania problemów o charakterze moralno-etycznym w życiu codziennym uczniów;

Wyznaczone cele dydaktyczne nauczania etyki w I-wszym etapie edukacyjnym (zgodne z podstawą programową do nauczania etyki w pierwszym poziomie edukacyjnym autorstwa Anny Ziemskiej i Łukasza Malinowskiego):

Przybliżanie dzieciom ważnych wartości etycznych na podstawie baśni, bajek i opowiadań, a także obserwacji życia codziennego. Uczeń kończący lekcje etyki:

1) przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (współpracuje w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych (grzecznie zwraca się do innych, ustępuje osobom starszym miejsca w autobusie, podaje upuszczony przedmiot itp.);

2) wie, że nie można dążyć do zaspokojenia swoich pragnień kosztem innych; nie niszczy otoczenia;

3) zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna jest prawdomówność, stara się przeciwstawiać kłamstwu i obmowie;

4) wie, że nie wolno zabierać cudzej własności bez pozwolenia, pamięta o oddawaniu pożyczonych rzeczy i nie niszczy ich;

5) niesie pomoc potrzebującym, także w sytuacjach codziennych;

6) wie, że ludzie żyją w różnych warunkach i dlatego nie należy chwalić się bogactwem ani nie należy dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach.

7) rozumie, że ludzie mają równe prawa, niezależnie od tego, gdzie się urodzili, jak  wyglądają, jaką religię wyznają, jaki mają status materialny; okazuje szacunek osobom starszym;

8) zastanawia się nad tym, na co ma wpływ, na czym mu zależy, do czego może dążyć nie krzywdząc innych; stara się nieść pomoc potrzebującym;

9) wie, na czym polega prawdomówność i jak ważna jest odwaga przeciwstawiania się kłamstwu i obmowie; potrafi z tej perspektywy oceniać zachowania bohaterów baśni, opowiadań, legend, komiksów;

10) wie, że nie można zabierać cudzej własności i stara się tego przestrzegać; wie, że należy naprawić wyrządzoną szkodę; dostrzega, kiedy postaci z baśni, opowiadań, legend, komiksów nie przestrzegają reguły „nie kradnij”;

11) starannie dobiera przyjaciół i pielęgnuje przyjaźnie w miarę swoich możliwości;

12) wie, że jest częścią przyrody, chroni ją i szanuje; nie niszczy swojego otoczenia.

Metody oceniania:

Ocenie podlega aktywny udział uczniów w  lekcji, w tym wykonywanie poleceń i zadań podczas lekcji, wykonywanie prac domowych, przygotowywanie się uczniów do lekcji (dyskusji, przeczytania i wyszukania informacji w bibliotece szkolnej, Internecie, obserwacji otoczenia ucznia).

Literatura:

Oscar Brenifier, Dobro i zło – co to takiego?, wydaw. Zakamarki, Poznań 2014.

-------------------, Uczucia – co to takiego?, wydaw. Zakamarki, Poznań 2014.

-------------------, Życie – co to takiego?, wydaw. Zakamarki, Poznań 2014.

-------------------, Ja – co to takiego?, wydaw. Zakamarki, Poznań 2016.

-------------------, Piękno i sztuka – co to takiego?, wydaw. Zakamarki, Poznań 2016.

Jostein Gaarder, Świat Zofii. Cudowna podróż w głąb historii filozofii, wydaw. Jacek Santorski & CO, Warszawa 1995.

Maria Górska, Pięciu braci Li, wydaw. Nasza księgarnia, Warszawa 1965.

Zdzisław Nowak, Gdzie nie ma much. Figle i zadania mądrego Hodży, wydaw. Nasza Księgarnia, Warszawa 1977.

Zdzisław Nowak, Przykrótka kołdra. Figle i zadania mądrego Hodży, wydaw. Nasza Księgarnia, Warszawa 1977.

Lotta Olsson, Maria Nilsson Thore, Sens życia, wydaw. Zakamarki, Poznań 2014.

Michel Piquemal, Bajki filozoficzne. Jak żyć razem, wydaw. Muchomor, Warszawa 2012.

----------------------, Bajki filozoficzne, wydaw. Muchomor, Warszawa 2012.

Marie-Luise Raters, Filozof bez brody, czyli jak polubić myślenie, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2010.